Lofrede voor Kees ’t Hart bij het ontvangen van de Prix de Colette, uitgesproken door Christiaan Weijts.

,,Een boekensteun is een eigenaardig ding. Nu al zijn er kinderen die geen flauw benul hebben wat ze ermee aan moeten. Een rechthoekige plak metaal, gebogen in een rechte hoek. Het maakt geen geluid, het geeft geen licht. Er zit geen stekker aan, geen usb-ingang, je kunt het niet aansluiten op het WiFi-netwerk.

Toekomstige generaties zullen nog meer in het duister tasten. Was het een pizzasnijder, een standaard voor iPads? Een koekjesdeeg-aandrukker? Schoenlepel, radioantenne, zonnewijzer, een apparaat om het gazon mee bij te snijden?

Vandaag wordt Kees ’t Hart hier bij Colette, op haar geboortedag, uitgeroepen tot Boekensteun van het Jaar. Er zijn allerlei redenen om te vertellen waarom dat volkomen terecht en meer dan verdiend is. Maar dat doe ik niet. Ik wil vanmiddag juist betogen waarom dat níet verdiend is, waarom hij die prijs nóóit zou mogen krijgen en waarom hij – als hij verstandig is – de prijs resoluut zou moeten weigeren.

Daarvoor kom ik terug bij dit object. De boekensteun.

Als er één huis is in deze stad waar je géén boekensteunen aantreft, dan is het wel dat van Kees ’t Hart. Van de plinten tot de plafonds, van de deurposten tot de raamkozijnen is er geen enkele vierkante centimeter muur te vinden zónder boeken.

Wat héb je dan in hemelsnaam aan dit object? Ze staan zo strak tegen de muren aan dat niet kunnen omvallen. Bij Kees ’t Hart steunen de boeken elkaar.

De boekensteun is een ten diepste paradoxaal ding. Juist de veellezer beziet het met enig medelijden. Ach, die stakkers die anderhalf boek per jaar lezen, en armetierig plankje vullen dat ze aan twee kanten overeind moeten houden, ja, die hebben boekensteunen nodig.

Kees ’t Hart is een veellezer, die te hooi en te gras alles binnenhaalt en er gepassioneerd over schrijft en vertelt – of het nu hoge literatuur is, Freud, of detectives, liefdesromannetjes. Hij is een veellezer en ook een veelschrijver, van het type waarover hij schrijft in De gelukkige schrijver (2015):

“De gelukkige schrijver is een veelschrijver omdat hij een hekel aan pretenties heeft.” En: “Wat zou ik graag veelschrijver zijn: feuilletons, oorlogsromans, pornoboeken, voetbalboeken, kookboeken.”

De toekomstige archeoloog zal, met het metalen object in de hand, vroeg of laat naar de Dikke Van Dale grijpen, waarin hij leest:

Boekensteun – de (m) – samenstel van twee haaks op elkaar staande kleine vlakken, al of niet versierd, dienend om een rij boeken staande te houden.

Ook hier zien we weer tal van argumenten om te zeggen, Colette, doe het niet, houd die prijs op zak. Haaks op elkaar staande kleine vlakken. Al of niet versierd.

De boekensteun is een ding met een kaarsrechte hoek, bedoeld om al die papierbundeltjes in het gareel te houden. Serieus, welke zieke geest heeft ’s nachts in bed gedacht: weet je wat deze mensheid nodig heeft, een samenstel van twee haaks op elkaar staande vlakken. Welke rigide, fantasieloze denker heeft het in z’n machtdronken harses gehaald om te menen dat onze boeken dranghekken nodig hebben, omdat ze anders alle kanten uit zouden springen als ongetemde rebellen?

Bij Kees ’t Hart gaat het juist om het wilde denken, om het gekke, het afwijkende, het buitenissige. ‘Ik heb nu toch zo’n raar boek gevonden.’ ‘Dit is zoiets vreemds, dat heb je nog nooit gelezen.’ ‘Hij doet iets dat gewoon absúrd is.’ ‘Het is een merkwáárdig boek.’ Alleen Kees ’t Hart kan een recensie in De Groene beginnen met: ‘Deze roman is makkelijk samen te vatten maar ik doe het niet.’

Voor Kees ’t Hart is het makkelijk een lofrede te houden maar ik doe het niet. Want hij gooit juist alles wat je zeker dacht te weten overhoop. Alles wat je netjes had geordend tussen je twee boekensteunen trekt hij met een grijs omver.

Zo had ik, toen ik zestien jaar geleden in Den Haag kwam wonen, pas gedebuteerd als schrijver en druk bezig met wereldberoemd worden, twee grote overtuigingen:

1. Dat er in deze stad geen literair leven meer bestond sinds Louis Couperus in maart 1923 naar Ter Steege was vertrokken.
2. Dat schrijvers egocentrische ijdeltuiten zijn.

Allebei die overtuigingen sneuvelden bij mijn eerste publieke interview in deze stad. Collega-debutant Gustaaf Peek, net uit Den Haag vertrokken, en ik in het Fotomuseum. Dat was een buitengewoon inspirerend gesprek, dat daarna eigenlijk nooit is opgehouden.

Ik dacht dat de literaire wereld er eentje was van diva’s en genieën die elkaar niets gunden, niet geïnteresseerd waren in het werk van anderen en waarin je je als nieuwkomer binnen moest zien te vechten.

Kees ’t Hart ziet de literatuur eerder als een familie die hij op allerlei manieren bij elkaar wil brengen. Dat merkten de schrijvers en andere vrienden die vorige maand bij de presentatie van zijn dichtbundel Het vogelkerkhof allemaal een deel eruit voorlazen: hij zorgt dat je onderdeel van iets wordt, dat je bij elkaar komt, na afloop met elkaar eet en drinkt. Het was een Boekenbal in het klein, en duizend keer prettiger dan het echte Boekenbal met al die ijdeltuiten.

Datzelfde zie je in alles waarmee hij het literaire leven hier in de stad terugbracht. Interviewprogramma’s bij het Fotomuseum, bij Branoul op zondagmiddag, een literair programma in Zaal 3. Steeds gaat het om de liefde voor die rare boeken, maar ook om de verbinding, om wat het teweegbrengt, om de lezers. Bij het programma Over Boeken gaat het zelfs niet meer om de schrijvers, maar om die lezers, samengekomen in een theatrale boekenclub. Ik bewonder de weigering om pessimistisch te zijn over de literatuur. Bij ieder negatief bericht over de ontlezing en de terugloop in de verkoop, denk ik aan deze passage uit Het gelukkige schrijven gedacht: “De roman staat onder druk. Niet lezen dat soort artikelen met dat soort zinnen. Weg ermee. Eigenpraat en zelfdunk. Nooit meer lezen.”

Heel typerend vond ik ook het afgelopen jaar. 2023 was het Louis Couperusjaar. Vanuit onze stad gebeurde er niets. De stad liet in dat jaar zelfs lijdzaam het Literatuurmuseum vertrekken. Kees ’t Hart gaat dan niet mopperen en kniezen, nee, hij maakt zelf een programma over Louis Couperus, zoekt er de juiste mensen bij, en zet, op z’n 79^ste, een sprankelend programma neer.

Met hetzelfde enthousiasme maakt hij een avond rond Bob Dylan, over Elvis binnenkort, of hij houdt een theatercollege/schrijfworkshop, want bij al die verbindende activiteiten is hij ook nog altijd diep van binnen de docent, die ook streng kan zijn. ‘Is dit een zin die gewoon van A naar B gaat, of gebeurt er iets, iets raars, iets merkwáárdigs?’

Met Kees ’t Hart ga je nooit gewoon van A naar B. Hij kegelt je boekensteunen juist omver. Hij leeft naar de woorden waarmee Colette zichzelf ooit toesprak: ‘Faites des bêtises, mais faites-les avec enthousiasme.’

Doe domme dingen maar doe ze met enthousiasme.

Dat het accepteren van de Prix de Colette en de eretitel van Boekensteun van het Jaar zo’n bêtise is, heb ik hierbij afdoende bewezen, maar vooruit, als je het met vol enthousiasme doet, dan is er niemand die deze prijs meer verdient dan jij.

Deze week hebben we voor de etalage onze stapels Duits doorgespit op de werken van Heinrich en Thomas Mann. Onze vrienden van het Literaturhaus Den Haag hebben namelijk de maand in het teken van deze literaire dynastie staan. Deze donderdag houdt Henk Harbers bijvoorbeeld een lezing over der Zauberberg, het meesterwerk van Thomas Mann uit 1926. Mis het niet en kom zeker langs Colette voor uw Duitse boeken!

Het was een beetje een trieste dinsdag, deze 16e januari. Met een paar teamleden van Team Dinsdag zijn we namelijk de boekenkasten van ‘onze’ Nettie aan het leeghalen. Nettie Hagens, die om de week op dinsdag in de winkel stond, overleed vorig jaar november na een kort ziekbed en het was de wens van haar familie dat haar boeken via Colette weer terecht komen bij andere boekenliefhebbers.

Zo’n persoonlijke collectie boeken is toch wat bijzonders – zoals boomkundigen allerlei zaken aan de jaarringen van een omgezaagde boom kunnen aflezen kun je toch ook een hoop aflezen over de persoon die de collectie bijeen heeft gebracht. Veel wisten we wel van de lange uren en eindeloze kopjes thee aan de keukentafel van Colette: Nettie vertelde immers graag en veel over haar omzwervingen in de Britse eilanden, waarbij ze altijd de verbinding wist te leggen tussen de plekken waar ze gewoond en gereisd had en de boeken die daar dan weer vandaan kwamen. Zo vonden we in haar kast een flink rijtje Ian Rankin; de boeken over de Schotse speurneus Inspector Rebus hadden, net als de Caledonische hoofdstad, een speciaal plekje in haar hart. Ook is het duidelijk dat Nettie de boeken niet “voor de mooi” in de kast had staan. Het grootste deel van de collectie bestaat uit intensief gelezen paperbacks met ezelsoren en aantekeningen.

Terwijl we zo in de weer zijn met de bananendozen komt er een klant van ongeveer dezelfde leeftijd als Nettie voorbij, die zegt dat “ze haar hele leven voorbij ziet komen” omdat ze ook veel van dezelfde boeken in de kast heeft staan. En zo zie je maar – zo’n boekencollectie hangt toch ergens tussen een diepe persoonlijke beleving en een participatie in een bredere culturele stroom in. En inderdaad vinden we flink wat van de “boeken die je gelezen moet hebben” uit de afgelopen decennia en je merkt duidelijk dat Nettie tot het moment van haar te vroege overlijden de trends in de gaten bleef houden, getuige de recente prijswinnaars van de Booker Prize die we tussen de stapels aantroffen. 

Enfin, zo zijn we met gemengde gevoelens bezig. Ergens voelt het wat verdrietig om zo’n in de loop der jaren opgebouwde collectie te fileren en onder te verdelen over de winkel; een stapeltje Engels, een stapeltje Nederlands, een stapeltje dat misschien toch maar naar de papierbak moet. Aan de andere kant is het ook ergens wel weer fijn dat flink wat van haar boeken weer een weg zullen vinden naar de boekenkasten van de vrienden van Colette. 

Uitreiking Prix de Colette aan Kees ’t Hart: zondag 28 januari om 16:00 uur in Antiquariaat Colette. Met lofrede door Christiaan Weijts.

Schrijver, dichter en literatuurcriticus Kees ’t Hart is donderdag 21 december uitgeroepen tot winnaar van de eerste Prix de Colette. De jury van de prijs, een initiatief van het Haagse antiquariaat Colette, heeft ‘t Hart verkozen tot ‘boekensteun van het jaar’. Een boekensteun is iemand die zich inzet voor het behoud en de verspreiding van het boek. De bekendmaking vond plaats in Zaal 3 van het Nationale Theater in Den Haag, tijdens de presentatie van ‘t Harts nieuwste dichtbundel ‘Het vogelkerkhof’ (Uitgeverij Querido).

Pleidooi voor pulp

In Den Haag geldt Kees ’t Hart ook wel als de boekenpaus: in zijn literatuurprogramma ‘Over Boeken’ haalt hij bekende en onbekende schrijvers én lezers op het podium. Als recensent voor onder meer de Groene Amsterdammer duikt hij pareltjes op en maakt ze bij een groter publiek bekend. Het afgelopen jaar redde hij met zijn publicatie ‘pleidooi voor pulp‘ de boeketreeksboeken en damesromannetjes uit de schaduw van de literaire kritiek.

Verjaardag Colette

De uitreiking van de Prix de Colette is zondag 28 januari om 16:00 uur, tussen de boekenbergen van ons antiquariaat. Wij maken dan ook bekend wat de inhoud is van de prijs, dat is nu nog een verrassing. In elk geval wordt Kees ’t Hart er opgenomen in de eregalerij. Schrijver Christiaan Weijts zal een officiële lofrede voor hem uitspreken. 28 januari is niet zomaar gekozen: wij vieren dan eveneens de verjaardag van de grote Franse schrijfster en naamgeefster van ons boekenparadijs: Sidonie-Gabrielle Colette.

Een plek voor boeken
Boeken zijn belangrijk. Door verhalen te schrijven, te lezen en te delen, vergroten we onze kennis van elkaar en van de wereld. Het is zorgwekkend dat er steeds meer huiskamers zijn zonder boekenkast. Boeken verdienen een plek. De vrijwilligers van Antiquariaat zetten zich daar dagelijks voor in.

Over Colette
Het Haagse antiquariaat Colette is in 2021 gered van de ondergang en wordt nu gerund door vrijwilligers. Colette is bekend vanwege de karakteristieke boekenbergen. 

Op 25 januari buigen we ons over een belangrijke vraag: wat moeten we met Wilders? prof. Meindert Fennema (helaas niet meer onder ons) schreef met historicus en EW-redacteur/columnist Geerten Waling een biografie van de blonde leider. Waling is in zijn oeuvre voornamelijk geïnteresseerd in de interactie tussen de formele democratische structuren en de rest van de “civil society” van clubjes en verenigingen. Hij schreef onder meer het boek “1848: Clubkoorts en revolutie” over de invloedrijke politieke gezelschappen in de negentiende eeuw.

De vraag is dan ook: hoe krijgt Wilders zonder ledenpartij en zonder noemenswaardige andere structuren toch zoveel stemmen? En wat kan de politieke concurrentie op dit vlak doen om greep te krijgen op “De Wreker”, zoals de titel van de biografie luidt?

Donderdag 25 januari 2024, Colette
Inloop: 19.30
Begin gesprek: 20.00
Discussie en borrel: 20.45
Presentatie: Constanteyn Roelofs

Dit schrijft de uitgeverij over het boek, dat uiteraard te koop is bij Colette.

Op 22 november 2023 werd de PVV van Geert Wilders, tot verbazing van zijn vrienden en tot afgrijzen van zijn vijanden, met 37 zetels de grootste politieke partij van Nederland.
Geert Wilders. De wreker leest als een politieke thriller, maar is in werkelijkheid een nauwkeurige en goed gedocumenteerde beschrijving van zijn politieke carrière.
Wilders werd de zwaarst bewaakte Nederlander, maar ook de bekendste Nederlander in het buitenland. Onder zijn autocratische leiding boekte de PVV flinke verkiezingswinsten, maar afgezien van een kort avontuur als gedoogpartner (2010-2012) was hij voor andere partijen al die jaren een paria.
Tot 22 november. De kiezer had gesproken. Maar daarna? Wat verklaart de volksopstand die Wilders teweegbracht? En wat beweegt hem zelf? Hoe houdt hij zich de dissidenten en de media van het lijf? En hoe verhoudt zijn PVV zich tot de opleving van het rechts-populisme overal in het Westen?
Deze politieke biografie geeft verklaringen, maar geen oordelen. Dat is aan de lezer.

Meindert Fennema (1946-2023) was hoogleraar politieke theorie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij schreef talloze boeken en artikelen over anti-immigratiepartijen in West-Europa, over elites en over de democratie, waaronder zijn autobiografie Goed fout. Herinneringen van een meeloper (2015).

Geerten Waling (1986) is historicus, in 2016 gepromoveerd aan de Universiteit Leiden. Hij schreef meerdere boeken over de geschiedenis en toekomst van de democratie. Als redacteur en columnist is hij werkzaam voor weekblad EW.

Zondag 4 februari, 13 uur. Lezing over Haagse broodfabrieken. Wij serveren een lekkere boterham!

Historicus en publicist Koos Havelaar schreef een boek over de ontwikkeling van de brood- en meelfabricage in de Haagse regio. Brood. Daar zit wat in! Op zondag 4 februari vertelt hij hierover bij Colette. Dat doet hij samen met Vivienne van Leeuwen van uitgeverij Eindeloos. Wij serveren een lekker stukje brood: Allison, want daar zit een bijzonder (Haags!) verhaal aan.

Havelaar is kenner van het Haags industrieel erfgoed en bracht al eerder bijzondere publicaties uit. Soms duikt er weleens een titel van hem op bij Colette, zoals ‘Hollands Spoor, een koninklijk treinstation‘.

Over Brood. Daar zit wat in!

Wie kent ze niet: de Haagse bakkers Lensvelt Nicola, Hus of Paul C. Kaiser? De geschiedenis van deze firma’s begint in de periode dat het bakkersvak nog een ambacht was. Het is de bakkerij aan huis met een winkel en de molenaar, die de bakker van meel voorzag.

Pas in de 19de eeuw komt in deze situatie verandering door aangepaste wetgeving en de opkomst van machines. Rond 1860 komt in Den Haag dit proces echt op gang met een aantal grote meelfabrieken en de eerste broodfabriek, de Brood- en Meelfabriek te ’s-Gravenhage.

Rond 1900 volgt een tweede generatie broodfabrieken en kent de stad een rijk scala van bekende bakkerijnamen, onder meer De Oude Vette Hen, Lensvelt Nicola, De Haagsche Broodfabriek, De Volharding, Hus en Paul C. Kaiser. In de 20ste eeuw bepalen zij gezamenlijk de markt om in de jaren 60 te fuseren tot één concern: Hus. De Haagse industriële broodproductie eindigt in de jaren 80 met de overname van Hus door Meneba. Tot slot komt ook het resterende erfgoed van deze sector in beeld.

Eindeloos

Het boek verscheen bij Eindeloos, een kleine uitgeverij uit de buurt. Eindeloos werkte voor dit boek samen met Stichting Haags Industrieel Erfgoed. Het boek is nu al te koop bij Colette á 29,50.

Nieuwe digitale technologieën bieden ongekende mogelijkheden, maar confronteren ons ook met radicale problemen. Hoe moeten we ons als mens verhouden tot de technologie? Buurtbewoner Daniel Tijink schreef een boek over deze kwestie, samen met Peter-Paul Verbeek (techniekfilosoof en rector magnificus van de Universiteit van Amsterdam).

In De techniek staat voor iets laten Daniel Tijink en Peter-Paul Verbeek zien hoe we technologie in de samenleving kunnen begeleiden. En omgekeerd, hoe we de samenleving kunnen begeleiden bij het gebruik van nieuwe technologie. Ze schetsen de filosofische achtergrond van deze ‘begeleidingsethiek’ en presenteren een participatieve aanpak die technologische en sociale innovatie verbindt.

Op 14 januari filosoferen we bij Colette verder over dit boeiende onderwerp.

15.00 Inloop
15.30 Begin lezing Daniel Tijink
16.30 Borrel en gelegenheid tot vragen

SCHRIJVERS

elke keer als we een auteur op bezoek hebben bij Colette zijn we ze altijd even “kwijt”. Naast het officiële programma vinden onze gasten het namelijk veel te leuk om ook zelf even in de stapels te neuzen. We hadden ook dit jaar weer allerlei boeiende auteurs in de winkel, van gevestigde namen tot jong talent, van om de hoek tot aan de andere kant van de wereld.

AFSCHEID

Helaas namen we dit jaar ook afscheid van vrienden van Colette. We verloren met Nettie Hagens een gedreven supervrijwilliger. Met het verscheiden van Wim de Bie en Paul van Vliet verloor Den Haag toch een stukje van haar ziel.

ACTIE

Bij een idealisties kollektief als Colette is de goede zaak nooit ver weg. Op Vrouwendag werd er met vrouw en macht gestreden tegen het patriarchaat in de boekenkast door onze gasten met louter vrouwelijke auteurs naar huis te sturen.

EIGEN KWEEK

Wat ook geweldig is, is dat onze Coletters niet alleen heel veel lezen, maar ook zelf de pen ter hand nemen. Zo publiceerde Hein van der Hoeven zijn eerste roman en kwam Anka Hashin met een bundel korte verhalen. Romancier Arjen van Meijgaard sloot zich aan als vrijwilliger. Ook steeds meer buurtbewoners weten Colette te vinden als dé plek om hun boek te presenteren.

TIKTOK

Het zal niemand ontgaan zijn dat de smartphone en de sociale media niet altijd even goed zijn voor het leesgedrag van de jeugd, maar toch is het niet allemaal kommer en kwel. Door het ondergrondse netwerk van boekenliefhebbers op “Booktok” (TikTok voor lezers) wisten mensen uit de hele wereld Colette te vinden. We ontvingen gasten uit heel Europa en zelfs een clubje globetrotters uit Australië.

Bonus: COLETTE

Ook vergaten we onze naamgeefster niet: in een wervelende avond met vertaler Gerda Baardman en Kiki Coumans bespraken we het wonderlijke leven van de schrijfster.

Het verzameld werk van Heinrich Heine stond ooit in de boekenkast van Luc Lutz. Het ‘paspoort voor de slanke lijn’ met dieettips van Pierre Massoni vermeldt als ‘naam van de houder’ Georgette Hagedoorn. Uit een boek over Robert Musil dat vorige week binnenkwam, viel een briefje van Hans Croiset gericht aan Eric Schneider.

Welkom in theater Colette! Het huis van vele toneelschrijvers. We hebben Shakespeare. Een hele stapel! We hebben Brecht, in tal van edities. Gisteren verkochten we nog een werk van Vondel.

Wie goed zoekt, treft ook acteurs in onze boekenstapels. Het verzameld werk van Heine staat wat achteraf. Maar als je Peter Handke, Hermann Hesse en Elke Heidenreich opzij schuift en de drie markante groene bundeltjes openslaat, zie je een theatrale ex libris van Luc Lutz.

Samen op het toneel, samen in de boekenkast

Lutz stond in de tweede helft van de vorige eeuw vaak samen met Eric Schneider op de planken bij de Haagse Comedie en het Nieuw Rotterdams Toneel. Nu zijn de acteurs van weleer herenigd in de boekenkast Duits van Colette.

Afgelopen week kregen we een mooie schenking binnen, met onder andere Hofmannsthal, Schnitzler en Musil die eerder in de boekenkast moeten hebben gestaan van Schneider. In een van de boeken ‘voor Eric’ staan zelfs de handtekeningen van een heel toneelensemble: Enny Meunier, Carol van Herwijnen… we kunnen niet alle namen ontcijferen, dus mocht u een acteur herkennen, dan vinden we het leuk als u ons mailt op info@colette.red

Acteur van nu!

Uit een inleiding op het werk van Robert Musil viel een briefje aan Eric Schneider van weer een andere grote naam uit de toneelwereld, Hans Croiset, die op dit moment trouwens te zien is in de tv-serie Oogappels. ‘Zes en veertig geworden. Jezus. / Wat word ik oud / of niet of wat duurt ’t lang / of kort en / waarom.’

Het Paspoort voor de slanke lijn zwierf een tijdje rond in onze keuken. Het kleine blauwe boekje is uitgegeven in 1968, als bijlage van het damesblad De vrouw & haar huis. Bijzonder: actrice Georgette Hagedoorn vulde op de eerste pagina haar persoonlijke gegevens in. Laatst hadden we aan de keukentafel van Colette een discussie over de juiste plek voor het boekje. Zetten we het bij de kookboeken? Of misschien bij ‘levensbeschouwing’? We kozen op z’n Jogchums voor de associatie! Het boekje staat nu bij ‘poëzie’, naast een gedichtenbundel van Martinus Nijhoff, met wie de (slanke!) actrice getrouwd was.