Afgelopen zaterdag ging Sjeng Scheijen op een zonovergoten dag in gesprek met onze vrijwilligster Anka Hashin over haar literaire debuut Schrikkeljaar, Rusland, de Russische literatuur en het absurdisme dat de Russische samenleving en literatuur zo kenmerkt. We waren erg blij met de grote opkomst, ook al zorgde het voor wat gepuzzel met het aantal beschikbare stoeltjes. Gelukkig was er ruim voorzien in wijn en andere drankjes en werd het een bijzonder informatieve, interactieve en vooral gezellige middag.

Er zijn nog een aantal exemplaren van Schrikkeljaar beschikbaar, dus wees er snel bij. Ze zijn te koop voor 22.50 euro.

Jort Kelder verovert stilletjes aan de harten van de vaderlandse podcastluisteraars met zijn “Snobcast”, de show hij samen met vriend en collega Yvo van Regteren Altena maakt. In de show vinden we uiteraard het klassieke snobisme in de vorm van “ik weet wat u niet weet” over pakken en schoenen waar we de heren van kennen (we hebben in de winkel bijvoorbeeld nog een exemplaar van het boek “Man en Pak” dat de heren in de Jaren ’90 schreven – denk brede krijtstrepen en bretels), maar ook analyses van de huidige popcultuur door de bedaagde ogen van de twee supersnobs. De TikTok-filmpjes waar de twee heren met ernstig vertrekkende gezichten naar de patserij van rappers op instagram zijn niet te versmaden. Heerlijk dus. 

Ik kwam op het thema omdat ik in onze fijnzinnig gesorteerde kast met Engelse boeken een werkje tegenkwam van de Duke of Bedford. De tekeningen zijn overigens van de onovertroffen Nicolas Bentley, die als geen ander de Engelse upper class temidden van het ineenstortende empire wist te tekenen. Instant koopje.

Zowel dit werkje als de boeken van de heren van de Snobcast staan niet op zichzelf. Het middle class-publiek dat in de regel de kern van het publiek vormt smúlt namelijk van alles wat riekt naar sociale spanning en stijging. Lezen is trouwens dé perfecte snobistische handeling: u leest wat, u wordt een beter mens dan anderen (al was het maar omdat u meer belezen bent) en aan weinig kun je zoveel qua klasse, smaak en verfijning lezen dan aan iemand z’n boekenkast.

Er bestaat wel een zekere spanning tussen de politieke overtuiging van de meeste lezers en de meeste mensen in het boekenvak, die toch vinden dat alles maar zo inclusief en laagdrempelig mogelijk moet zijn. Er heerst een houding van agressief antisnobisme: Couperus moet hertaalt worden en non-binair gemaakt want anders “te moeilijk voor de jeugd en men moet vooral geen klassiekers lezen, maar “ondervertegenwoordigde stemmen”. Maar stiekem zijn de grootste gelijktrekkers de grootste snobs, die als ze zich veilig wanen lekker griezelen om mensen die hun boekenkast op kleur sorteren of die de Zeven Zussen lezen.

Enfin, snobbery in het boekenlandschap kent vele vormen – wat te denken van de mensen die alleen eerste edities verzamelen, of boeken met handtekeningen van de auteurs? Wat de vondst in dat verband zo leuk maakte is dat dit boek niet alleen kennelijk heeft toebehoord aan een Nederlandse dame uit een voornaam en aristocratisch geslacht, maar dat er ook nog een opdracht in staat van de zoon van de Duke, gesigneerd met zijn courtesy title (en als u niet weet wat een courtesy title is, tja, tja…), wat het boekje toch net weer wat meer cachet geeft. En ik heb het boekje wel, en u lekker niet.

Bambi bestaat 100 jaar. En dan hebben we het niet over de Bambi van Disney, maar over de ‘Oer-bambi’ die aan de beroemde tekenfilm ten grondslag ligt. Jet Quadekker vertaalde Bambi, eine Lebensgeschichte aus dem Walde uit het Duits. In de tuin van Colette gaf zij samen met acteur Piet van der Pas een zinderende voorstelling.

Onze tuin was zondag 13 augustus tot de nok toe gevuld. Nou hebben tuinen veelal geen nok. Maar we moesten wel een beetje denken aan La Scala bij het zien van al die mensen in het publiek – tot aan het balkon van de bovenburen!

We weten nu allemaal dat Bambi geen hert is, maar een reebok. En dat de schepper van Bambi niet Disney is, maar de Oostenrijks-Hongaarse auteur Felix Salten. Jet Quadekker nam ons mee naar het Wenen van Sigmund Freud, Arthur Schnitzler en Karl Kraus. Piet van der Pas droeg scènes en dialogen voor, met thema’s als eenzaamheid, vergankelijkheid en de vernietigende invloed van de jagende mens op het dier.

Lees hier meer over de Bambi-voorstelling. De vertaling is als Salamanderpocket uitgegeven bij uitgeverij De Geus in Amsterdam, met een uitgebreid voorwoord van Arnon Grunberg.

Vrijdag 15 september, 16:00 uur. Op ons boekenpodium: historicus en schrijver Wim Willems over zijn nieuwe boek: Op weg naar later – de geschiedenis van een naoorlogse jeugd. Kom langs bij Colette! Praat mee over opgroeien in Den Haag in de jaren ’50 en ’60.

Wim Willems houdt zich vooral bezig met het leven in steden en met de geschiedenis van Den Haag. Geregeld duikt Willems op in Colette; wie in onze boekenbergen zoekt, vindt zeker een exemplaar van een van zijn bestsellers Stadkind en Stadsblues. Vrijdag 15 september vertelt Willems op ons boekenpodium over zijn nieuwe boek: Op weg naar later. Marko Fehres, Coletter van dienst op de vrijdag, gaat met Willems in gesprek. Na afloop is er natuurlijk tijd om een gesigneerd exemplaar van Op weg naar later te bemachtigen.

Over Op weg naar later:

Waar ter wereld we ook geboren worden, onze jeugd volgt overal dezelfde sporen. Eerst de cocon van het ouderlijk huis, later trekken we erop uit. De wereld zien we langzaam uitdijen door ontmoetingen in de omgeving rondom ons, en in klaslokalen en bij verenigingen waar we onze talenten leren ontdekken. Dan komt onvermijdelijk het moment dat we het gezin verlaten. We gaan werken, op onszelf wonen – en leren de liefde kennen. We broeden op plannen om het bestaan naar onze eigen hand te zetten. Hopen een zielsverwant te treffen om ons leven mee te delen.

Tegelijk wordt elke generatie getekend door de omstandigheden waarin ze opgroeit. In Op weg naar later kijkt de schrijver-historicus Wim Willems terug op de jaren van zijn jeugd, die van de generatie die naar school ging in tijden van schaarste. In de jaren van de wederopbouw, waarover de oorlog een lange schaduw wierp. We volgen hem op zijn zoektocht van jochie naar werkende jongere. Van hippie op de avondschool tot jongvolwassene die in de ban raakte van de kunsten: literatuur, films en toneel. De verworven heden van de sociaaldemocratie stelden hem in staat om voorbij de grenzen te reiken van het arbeidersmilieu waarin hij opgroeide. Over de strijd die hem dat kostte, schreef hij al eerder – maar nog niet eerder zo beeldend en herkenbaar als in Op weg naar later: met de bezieling van een overlevingskunstenaar.

Op weg naar later is verschenen bij Querido Facto.

De foto’s onder dit artikel zijn uit de privé-collectie van Marko Fehres.

Zaterdag 2 september, 14:00 uur. Schrijfster (uit de buurt!) Anka Hashin in gesprek met schrijver en slavist Sjeng Scheijen.

Anka Hashin (Sovjet-Unie, 1980) is het pseudoniem van een kunstenaar, schrijver en dichter. Haar verhalen zijn gepubliceerd in diverse literaire magazines, onder meer in het befaamde Russische literaire maandblad Znamya. Begin 2023 verscheen Schrikkeljaar bij Uitgeverij Vrijdag. Een scherpzinnige verhalenbundel in de traditie van Tsjechov en Tolstoj. De verhalenbundel kreeg lovende woorden van Herman Brusselmans.

Anka Hashin gaat samen met Sjeng Scheijen op het boekenpodium van Colette in gesprek over Schrikkeljaar en over het absurdisme. Zo passeren Daniil Charms en Boelgakov de revue.

Een tweetup afgelopen voorjaar in de tuin van Colette leidde tot een bijzondere ontdekking. Boekenworm en Mokummer-verzamelaar Laurentius nam een kijkje in onze ‘Amsterdam-kast’. Daar vond hij een op het eerste gezicht heel gewone plattegrond, die bij nadere inspectie zeer zeldzaam bleek te zijn. Zo zeldzaam, dat de plattegrond nu te zien is in de tentoonstelling Open Kaart van het Allard Pierson Museum in Amsterdam. Als team Colette zijn we hier natuurlijk heel trots op!

‘Zeldzaam en interessant.’ Reinder Storm, conservator cartografie van het Allard Pierson was ook op de tweetup. Hij was direct enthousiast en nam de plattegrond op in de collectie van het museum. De kaart van Colette is nu te zien in de tentoonstelling Open Kaart.

Als team Colette zijn we heel trots dat een kaart uit onze collectie nu in een prominent museum te zien is. De kaart is waar hij hoort! Deze vondst is niet in geld uit te drukken, vandaar dat we de plattegrond aan het museum hebben geschonken.

De conservator: Ook een schijnbaar alledaagse stadsplattegrond kan iets bijzonders zijn. Deze bijvoorbeeld, die onlangs werd geschonken aan het Allard Pierson door het Haagse antiquariaat Colette, lijkt heel gewoon. Toch is dit het enige exemplaar van deze kaart dat bewaard is gebleven. Bovendien spreken sommige details sterk tot de verbeelding. Kijk eens naar de aanlegsteigers achter het Centraal Station. Van daaruit werden veerdiensten onderhouden met meer dan twintig bestemmingen in Nederland, tot Arnhem en Helmond aan toe. Ook is te zien dat in 1918 kennelijk ideeën bestonden voor nieuwbouw, die niet zijn verwezenlijkt, zoals in de Rivierenbuurt. Het geeft, met andere woorden, in een oogopslag inzicht in feiten en plannen van ruim honderd jaar geleden.

De tentoonstelling Open Kaart is te zien tot 20 augustus 2023.

Eugène: ‘voor mij is de kelder een hemel vol verrassingen’

De boekenbergen van Colette hebben ondergrondse uitlopers. In onze kelder liggen nog vele schatten verborgen. Boekenbaas Jogchum de Vries heeft hier sinds de jaren ’90 zorgvuldig duizenden boeken opgeslagen en opgestapeld. Eugène Kamerbeek, gepensioneerd arts en als Coletter actief in team woensdag, gaat geregeld parelduiken met zijn mijnwerkerslamp. Aan de keukentafel bekijkt hij samen met zijn vrouw Fransje de vangst. Zo ontdekten zij onlangs een eerste druk van Hemingway.

Nieuws: Sinds afgelopen maand hebben we licht in de kelder. Een echte lamp! Dat maakt de ondergrondse bergen iets doorgrondelijker. We zijn er heel blij mee. We houden je op de hoogte van de ontdekkingen van Eugène en de andere Coletters!

Kijk dinsdagavond naar EenVandaag. In een item over burgerinitiatieven vertellen onze Jogchum en Edwin over ons bijzondere boekenparadijs.

Edwin is er trots op dat het gelukt is om de lokale boekenwinkel te behouden. “Het doet veel voor de buurt. Veel mensen komen ook gewoon langs voor een praatje.”

“Er komen dagelijks mensen in de winkel die vertellen hoe geweldig ze het vinden dat de boekenwinkel er nog is.”

Terugkijken kan ook, via

A. Alberts is een van de schrijvers die je bij Colette op verschillende plekken kunt vinden: Bijvoorbeeld in de kast ‘Indonesië’, omdat veel verhalen van Alberts zich afspelen in het voormalig Nederlands-Indië. Maar kijk vooral ook even rond op de afdeling Nederlands, of bij de ‘pareltjes van Jogchum’ (de berg met favoriete boeken van onze nestor).

Aad van Schie, boekverkoper bij Colette op vrijdag, verrijkte onze collectie afgelopen maand met een paar eerste drukken van A. Alberts. Een bijzondere schenking aan Colette!

Aad: ‘Onlangs mochten we boeken ophalen in het appartement van de weduwe van een zojuist overleden Neerlandicus. Nou die boekenkast was een ware snoeptrommel: veel eerste drukken van bekende Nederlandse auteurs. Boeken met het originele boekomslag. En we troffen er alle romans en novellen van A. Alberts aan in gebonden uitgaven. Wat een schrijver van prachtige kleinoden toch. Wij herlazen zijn eerste bundel De Eilanden en zijn mysterieuze laatste verhaal De vrouw met de parasol aan de keukentafel van Colette. We verkochten deze twee boeken op de eerste dag dat we ze uitstalden in de winkel. Mooi dat de boeken een nieuwe lezer hebben gevonden!’

Er gingen heel wat handen omhoog in de tuin van Colette toen auteur Bert Alers vroeg wie er vroeger in zwembad de Regentes gezwommen heeft. En hoe kan het ook anders – het zwembad was gedurende bijna een eeuw een monument in de buurt. Veel wat oudere buurtbewoners hebben er hun zwemdiploma gehaald, wedstrijden gezwommen bij clubs met welluidende namen als ZWIP (ZWemmen is Plicht) of gewoon lekker gepoedeld. De wat jongere buurtbewoners kennen De Regentes waarschijnlijk eerder als theater. 

Alers was zelf niet zo’n zwemmer, maar organiseerde wel jarenlang de bluesavonden in het theater. Naast bluesgitarist is Alers een rashagenees en geboren verteller, dus het vertellen van het verhaal van het bijzondere gebouw aan de Weimarstraat is bij hem in goede handen. Uiteindelijk heeft het schrijfproces tweeënhalf jaar geduurd, langer dan gepland. Zoals altijd bij historisch onderzoek bleven er namelijk maar documenten en sterke verhalen opduiken. Wat te denken van het feit dat er een donkere schaduw over de financiering van het zwembad hangt? De bouwer werd er  namelijk van verdacht om bouwmateriaal van een project in Leiden te verduisteren voor zijn zwembad. Dit verhaal werd met klem ontkend – een rijk familielid van de Bataafsche Petroleum Maatschappij zou het kapitaal ter beschikking hebben gesteld. Grappig genoeg vond het links leunende Colette-publiek met de morele blik van nu oliegeld misschien net zo erg als ordinaire diefstal… Er viel ook flink wat te lachen: kennelijk zat er ook een banketbakker in de foyer van het zwembad, die taartjes tot in de kleedkamer bezorgde; er kwamen naar verluid heel wat dames met droge haren terug van een bezoek aan het zwembad. 

Zoals veel verhalen over de Haagse geschiedenis is het verhaal van het theater ook een verhaal over klasse en politiek. Het gedonder begon natuurlijk al vlak na de bouw van het zwembad: de gemeente vond de prijs van de kaartjes te duur en vroeg de eigenaren om de prijs te verlagen, maar de gegoede burgerij had natuurlijk geen zin dat het volk ineens ook naar het badhuis kon. Met de expansie van de verzorgingsstaat en de bouw van gemeentelijke zwembaden – zwemmen voor iedereen – kon het particuliere zwembad niet meer tegen de overheid op, wat er toe heeft geleid dat de gemeente de exploitatie heeft overgenomen. De geschiedenis van het theater laat zich natuurlijk goed lezen als voorbeeld van de sociaaldemocratie te paard, waarbij de sociale gelijkheid in de stad niet alleen een economische dimensie had, maar ook een culturele: met de bouw van een culturele infrastructuur in de wijken en het sponsoren van allerlei verheffende (multi)culturele uitingen kwam de cultuur vanuit het centrum naar de wijken toe. 

Enfin, het boek is weer een mooi inkijkje in het bonte sociale en historische weefsel van Den Haag. De vormgeving is trouwens prachtig gedaan en het boek is mooi uitgegeven: bijzonder is dat je het boek kan omdraaien, met de geschiedenis van het theater op een kant en de geschiedenis van het zwembad op de andere. Na afloop van het gesprek met Marko Fehres kwamen de gitaren uit de hoes en begon de borrel: met de blues op de achtergrond was het goed napraten over de herinneringen aan De Regentes. Vooral het naaktzwemmen op zondagavond had kennelijk diepe indruk gemaakt.