Zaterdag 19 april om 16:00 komt Nouki Smeur haar nieuwe dichtbundel Verbinding bespreken. In deze bundel staan niet alleen gedichten, maar ook aquarellen van eigen hand die speciaal gemaakt zijn om de gedichten kracht bij te zetten.

De titel kwam als laatste: na het samenstellen van de bundel viel Nouki op dat er één thema was dat in bijna alle gedichten terugkomt. Verbinding. Een thema dat enorm actueel is, zowel op het wereldtoneel als op kleine schaal. Bovendien een thema dat Colette & Co typeert.

Kom dus zaterdag 19 april luisteren naar het interview waarin we dieper ingaan op gedichten in het algemeen, maar ook specifieke gedichten uit Verbinding. Natuurlijk zal Nouki ook voordragen en is er de gelegenheid om vragen te stellen en de bundel in te zien en aan te schaffen.

Wist je dat er inmiddels zo’n 50 vrijwilligers actief zijn bij Colette? Het is toch eigenlijk onvoorstelbaar dat ons boekenparadijs vroeger door maar één iemand draaiend werd gehouden. Onze Rob Jamin sprak voor deze aflevering van ‘ontmoet team Colette’ met Hans van Oel, rayonhoofd biografieën en muziek.

Hans heeft biografie en muziek onder zijn hoede. Hoe hij daar toe gekomen is? ‘Ze waren nog niet ondergebracht’, is de laconieke reactie. ‘En ze hebben een mooie plek, vlak achter de ingang.’ Hij is een groot muziekliefhebber, en hij leest graag biografieën. Dan leer je de beschreven persoon kennen, en zijn plaats in de tijd. Kortgeleden nog, de biografie van Joseph Roth door Keiron Pim. In Roth’s boeken komen ‘de melancholie van het aflopende keizerrijk, de losers tot leven.’ Het is geen lofzang. Roth was moeilijk in de omgang, en hij dronk veel te veel. ‘Hij was een uitstekende journalist, dus men was bereid om hem voorschotten te geven. Maar hij was heel onbetrouwbaar is zijn afspraken.’ In feite hield Stephan Zweig hem overeind.

Goede biografie is interessanter dan mémoires

Goede biografieën zijn geschreven met liefde voor literatuur, én ze laten andere kanten zien van de beschrevene. Hans houdt de biografieën zorgvuldig apart van de autobiografieën en memoires. Die vindt hij minder interessant, omdat ze meestal alleen de goede kanten laten zien.

‘We hebben een goede collectie over Nederlandse schrijvers. Vasalis, bijvoorbeeld, en Hermans. Pas nog lagen er ineens twee enorme pillen over Lodewijk van Deyssel.’ Een tijdje geleden kwam iemand de winkel binnen die betrokken was bij literaire prijzen, die bracht een mooie stapel recensie-exemplaren. ‘Die man zie ik graag nog eens terugkomen.’ Want het aanbod houdt niet over, en ook uit de opslag komt weinig tevoorschijn.

De contacten met klanten zijn onbetaalbaar. Één keer vroeg een klant iets – het is zo lang geleden dat hij niet meer weet wat het was. Hans klom naar de bovenste plank en vond het gevraagde op de tweede rij. Dat geeft een kick.

‘Wanneer je het goed aanbiedt, verkoopt het. Kijk maar naar de buitenetalage. Wat je daar neerlegt, wordt verkocht.’

Muziek deels verborgen in de tweede berg

Op de middelbare school kwam hij in een clubje muziekliefhebbers terecht, de liefde is nooit meer overgegaan. Zijn interesse is vooral hedendaagse muziek, met name hedendaags klassiek, American roots, country, Spaans. De namen Tom Waits, Patti Smith, Nick Cave, Steve Reich vallen. Hans is altijd vaak naar concerten geweest en leest veel over muziek. Colette heeft stápels Bach en Mozart, niet heel bijzonder. De collectie bevat verder muziektheorie, lexicons, en monografieën. Biografieën, over John Lennon bijvoorbeeld. En veel liederen en liedjes, vooral ook voor kinderen. Muziek staat links naast de biografieën. Ook in de tweede “berg”, achter de beeldende kunst, zit veel over muziek; dat is vooral bladmuziek, cabaret en variété. ‘Maar dat valt niet te sorteren. Je kunt er ook niets uithalen omdat de boeken in onderling verband staan, ha ha. En ik heb geen ruimte om ze bij elkaar neer te zetten.’ Hij moet woekeren, en boeken wegdoen.

De buitentafels verkopen goed

Gevraagd naar plannen en goede voornemens noemt hij nog eens het stimulerende effect van de buitentafels. Dat brengt hem bij zijn plan om een etalage te maken, met biografieën. Bij deze wereldkundig gemaakt. En hij wil de biografieën over buitenlandse schrijvers het liefst onderbrengen bij de betreffende taal. Met Nils heeft hij afgesproken om een proef te doen met Engels. Ze gaan kijken of het werkt.

Het leuke aan Colette vindt Hans de combinatie van verkopen en organiseren. Het is niet alleen letten op de winkel, maar ook de gesprekken met klanten, en met de collega’s. ‘Je leert elkaar goed kennen. Het overlijden van Nettie, gewaardeerde collega van de dinsdag, is dan ook hard aangekomen.’ En daarnaast de zorg voor twee afdelingen. ‘Dat maakt het interessant en afwisselend. En dan de volgende dag werken bij de soepbus, een fantastisch contrast.’

Hij kijkt uit naar het volgende overleg van de rayonhoofden.

Toch even slikken als je in je familiegeschiedenis gaat graven en je erachter komt dat je opa bij de Waffen-SS zat. Het overkwam journalist Tim Berbers, die zijn zoektocht naar het oorlogsverleden van zijn grootvader optekende in het boek Wilhelmus: mijn grootvader bij de Waffen-SS. Open, eerlijk en confronterend: Wilhelmus is het allemaal.

Wilhelmus is een uiterst actueel boek nu er in Nederland flink wat discussie gevoerd wordt over de archieven van Nederlanders die in de Tweede Wereldoorlog aan de “foute kant” stonden. Mag je die zomaar online knallen, of is het uit respect voor de familie en de nabestaanden beter om de toegang te beperken?

Ook houdt het boek Nederland een spiegel voor. Zo zien we onszelf graag als een land van het Verzet tegen de Nazi’s (Soldaat van Oranje, weet u wel), maar zaten er toch 33.000 Nederlanders bij de Waffen-SS. Best veel, zeker als je dat afzet tegen het getal van 25.000 leden van het Verzet. Sowieso is het boek ernstig “van deze tijd” nu de autoritaire verleiding van dictatoriale leiders weer toeneemt. Lezen dus!

Op 10 april komt Tim vanaf 20.00 over zijn boek vertellen bij Colette. De toegang is gratis, maar een Geef je snel op via info@colette.red, want het aantal plaatsen is beperkt.

Waar: Colette, Reinkenstraat 45
Wanneer: Zaterdag 8 maart, start 15.30
Wat: Bespreken boek Gender Rebels van Sibylla Claus met gedachtewisseling over jouw favoriete gender rebels in de literatuur (en daarbuiten)

Nooit heeft onze naamgeefster Colette zich wat aangetrokken van genderrollen. Vrouwen zouden in haar tijd geen romancier kunnen zijn, geen journalist, geen criticus – maar toch deed ze het allemaal. Vrouwen hoorden thuis te blijven als ze kinderen hadden, maar ook daar trok ze zich niets van aan. Ze werd als eerste vrouw opgenomen in de Académie Française voor haar verdiensten voor de letteren. Toch noemde ze zichzelf geen feminist. Ze was wars van clubjes tot het bittere einde. In haar oeuvre komen we dan ook flink wat rebelse vrouwen tegen die voortdurend te hoop lopen tegen de knellende banden van een maatschappij vol vastgeroeste rolpatronen voor man en vrouw.

Anno 2025 zijn deze vragen relevanter dan ooit. Enerzijds leidt maatschappelijk ongenoegen tot vrijheid, maar aan de andere kant jagen sociale media met windkracht 10 de onderlinge controle op identiteit en gedrag aan. Gemiddeld zijn de meiden van nu zes uur per dag online, waar in een waanzinnig tempo de normen en rolpatronen van allerlei communities op ze af worden gevuurd. Schrijver Sybilla Claus sprak veertig meiden en vrouwen uit binnen- en buitenland over wat het betekent om nu vorm te geven aan de (vrouwelijke) identiteit.

Claus stuurt daarbij vol aan op de moeilijke thema’s. Wat is er vrouwelijk uitzien? Ben je ooit mooi genoeg om aan de online schoonheidsidealen te voldoen en is al die botox wel goed voor je? Zijn er psychologische sekseverschillen? Ware feministen, bestaan die nog? Wat moeten we met de explosie van psychische klachten onder jonge vrouwen en de mental health-trends op sociale media? Wat is fan-fictie en is dat de oplossing? Kun je nog gewoon lesbisch zijn? Wat is het verschil tussen sekse en gender? Valt er te genderrebelleren in de islam? En een ander hoofdpijndossier: kun je operatief toegang krijgen tot de vrouwelijkheid, zoals de transgenderbeweging beweert?

Op 8 Maart, wereldvrouwendag, praten we over deze thema’s en nog veel meer. Sybilla trapt de discussie af met een inleiding op haar boek en daarna gaan we met elkaar in een open gesprek. Daarbij horen we graag van jou wie jouw favoriete gender rebels zijn – fictieve uit de literatuur, maar ook meiden en vrouwen in het echte leven.

Ergens in de boekenbergen vond Coletter Hein van der Hoeven ‘Kent gij het land…?’ van Dr. L. van Egeraat. Ondertitel: ‘Televisievoordrachten over Nederland’. Lees het verslag van Hein over deze bijzondere vondst:

Waar hoort dit boekje thuis in de winkel? In het hoekje met de reisboeken, zou ik zeggen. Een afdeling die in de tijd van Jogchum de Vries een ruimte moest delen met boeken over de Eerste Wereldoorlog en criminologie. Nu staan halverwege het gangetje naar WC en kelder in een hoek een paar hoge stapels met alle mogelijke reisbestemmingen op de boekenruggen.

Terug naar ‘Kent gij het land…?’ In de inleiding valt mij deze zin op. ‘De VARA maakte met deze programma’s geschiedenis in de vaderlandse televisie.’ Tegenwoordig is een gebeurtenis al vlug ‘historisch’ of een persoon ‘een icoon’, en dan denk ik: volgens mij kent over een paar jaar bijna niemand meer dit zogenaamd historische kabinetsbesluit of deze kennelijk iconische voetballer. Zelf was ik in 1962 11 jaar maar ik kan totaal niet bedenken waarom deze VARA-uitzendingen van Dr. L. van Egeraat geschiedenis schreven. De eerste kleurenuitzending? Het eerste naakt? Weet jij het? De oplossing vind je onderaan dit stukje.

Het boekje heeft als hoofdstukken: Midden-Brabant, Oostelijk Brabant, Noord-Holland, Het Noorden,
Zeeland, Overijsel (met één s) en als slot: ‘En verder is het aan u’. Van Egeraat heeft een persoonlijke
stijl, benoemt wat hij mooi en lelijk vindt. Het biedt een mooi tijdsbeeld: hoe Nederland meer dan 60
jaar geleden met een geoefend toeristisch oog werd gezien. Dat alles maakt het heerlijk lezen anno 2025.

Omdat Van Egeraat een Brabander is, beperk ik me tot een paar observaties over het toerisme in die provincie. ‘De bossen in Brabant zijn nog echte bossen gebleven en geen gelegenheden geworden tot pantoffelparade in geasfalteerde laantjes. Er hangen weinig papiermanden tegen de boom (…) die de
natuur in feite méér bederven dan een weggeworpen stuk papier dat beregend tegen de wortels van
een boom ligt.’

Over Tilburg: ‘Wanneer u een niet al te mooi Brabants dorp neemt, met een fabriek erin, een kerk en
een klooster, en u vermenigvuldigt dat geval zo’n honderd maal (…), dan krijgt u Tilburg. Over zes jaar
zal het stadsbeeld van Tilburg echter helemaal veranderd zijn, want hier wordt de grootste stedelijke
vernieuwing doorgevoerd die Nederland kent, met doorbraken, hoogspoor en een vierbaans
buitenring en binnenring rond heel de stad, een verkeersnet dat zelfs uniek in heel de wereld zal
zijn.’

Over het hart van Brabant: ‘Het is niet moeilijk van Brabant een tweede Het Gooi te maken. Het is
wél moeilijk, het is onmogelijk, om als het eenmaal zo ver is, Brabant weer terug te krijgen, dat gaat
niet meer.’ Het is niet alleen het tijdsbeeld dat het boekje de moeite waard maakt. De auteur noemt dorpen als Gemonde en Olland ongeschonden Brabantse dorpen en hij schrijft lyrisch over het marktplein van Oirschot. In geen van deze drie plaatsen ben ik geweest en het maakt me nieuwsgierig.

De prijs voorin is 2 euro. Echt te laag, vind ik. Het boekje is duidelijk gelezen, maar niet beschadigd.
Een prachtig tijdsdocument. Zal ik de de prijs verhogen naar 5 euro? En als het boekje er na een paar
maanden nog ligt, koop ik het zelf.

Oplossing van de quizvraag: televisiegeschiedenis werd geschreven ‘omdat nog nimmer tevoren op
deze schaal de mogelijkheden tot het toerisme in eigen land op de beeldbuis waren gebracht.’

Op 2 januari 2025 was het 60 jaar geleden dat de eerste top 40 van Radio Veronica te beluisteren was. Die uitzending werd gepresenteerd door Willem van Kooten (alias Joost den Draaijer). Van Kooten overleed een dag na de 60 ste verjaardag van zijn top 40, op 83-jarige leeftijd. Voor onze Coletter Hein van der Hoeven aanleiding om een hoekje van de etalage in te richten met boeken over popmuziek uit de winkel én om op onze website herinneringen op te halen…

De top 40 van Veronica was niet de eerste Nederlandse hitparade. De maandbladen Muziek Express, Muziek Parade en Tuney Tunes publiceerden eind jaren ’50 al hitlijsten, terwijl de Wereldkroniek in 1964 een wekelijkse top 10 had. Maar vrijwel onmiddellijk na de eerste top 40 van Veronica werd die lijst dé graadmeter voor de populariteit van 45-toeren plaatjes. Zelf volgde ik (* 1951) de lijst vrijwel vanaf het begin. Ik knipte ‘m uit De Telegraaf totdat ik ontdekte dat je bij platenwinkel Goossen & Swagerman (Den Bosch) aan het eind van de week gratis een mooi gedrukt exemplaar kon afhalen. De top 40 werd uitgezonden op zaterdagmiddag. Ik was blij als het dan regende of vroor, want dan hoefde ik niet te sporten en kon ik naar de radio luisteren.

Joost den Draaijer had een opvallende presenteerstijl, persoonlijker dan andere diskjockeys die zich beperkten tot het noemen van de namen van nummer en artiest. Ik herinner mij dat hij het na het overlijden van Oris Redding (1967) had over ‘Otis-die-dood-is’. En wanneer er verzoekjes van luisteraars waren voor de Cats (die toen – 1965 – nog niet landelijk waren doorgebroken), zei hij: ‘Ze hebben het weer geflikt in Volendam: veel aanvragen voor ‘Jukebox’ van de Cats.’ Toen de Cats een flink aantal top-40-hits hadden en ook andere Volendamse groepen waren doorgebroken, bedacht hij voor hun muziek de term ‘palingsound’. Hij had een fijne neus voor hits. In 1967 zei hij dat we niet naar het Songfestival hoefden te kijken, want het was zeker wie won: ‘Puppet on a string’ van Sandie Shaw. Hij kreeg gelijk.

Of de hitparade altijd even betrouwbaar was weet ik niet. Op 10 april 1965 stonden de Haagse Motions 1 week op nummer 39 met hun eerste single ‘It’s gone’. Naar verluidt was dat met Veronica geregeld zodat ze makkelijker voor optredens konden worden gevraagd (‘ze hebben al een top-40 hit’). Ook lag aanvankelijk de nadruk op de verkoop bij platenwinkels uit het westen. Pas later kwam er meer ruimte voor carnavalschlagers en de platen van bijvoorbeeld de Heikrekels en Heintje.

Coletter Hein van der Hoeven, boekverkoper op zaterdag, dook een interessant boekwerk op in onze boekenbergen. In slechte staat, maar volstrekt niet waardeloos! Een verslag in onze nieuwe rubriek ‘Gevonden bij Colette’:

Wanneer een van onze vrijwilligers in een doos of ergens in een boekenberg een niet geprijsd, antiek boek ontwaart, zoekt hij/zij allereerst op Boekwinkeltjes of de vondst daar te vinden is. Om een idee te krijgen over de prijs. In april stuitte een van ons op een Nederlands-Indisch reisboek van Dr. S.A. Budding uit het midden van de 19 e eeuw. Het was raak: € 325 op Boekwinkeltjes, en op een Amerikaanse site: $ 252.

Maar… het boekwerk was in slechte staat, het lag uit elkaar. Bovendien bleken de afbeeldingen die er volgens het titelblad bij hoorden, verwijderd te zijn. Het Colette-reparatieteam werd ingeschakeld. Misschien was het boek te herstellen. Helaas, op de reparatietafel rechts achterin de winkel (‘Staff only’) trof ik het onlangs aan met een briefje: ‘15-10-24. Door Colette-reparatieteam niet meer te herstellen.’

Maar is het daarmee waardeloos geworden? Ik dacht van niet en nam het uit elkaar liggende boek naar huis. Om het aan een nader onderzoekje te onderwerpen. Thuis bleek mij dat niet alleen de afbeeldingen, maar ook allerlei hoofdstukken ontbraken. Ook zaten er andere publicaties bij uit dezelfde tijd en met hetzelfde onderwerp: wetenswaardigheden over Nederlands-Indië. Zoals ‘Statistische Aanteekeningen omtrent het Stroomgebied der rivier Kapoeas’ en een lijst van aardbevingen (met gegevens als: ‘2 julij, Kediri, eenige schokken’, met een verwijzing naar de Javaanse krant waar de eruptie stond vermeld). Ook deze andere publicaties waren onvolledig.

Bij het ordenen kwam ik diverse leuke passages tegen. Zo vergelijkt Dr. Budding het Batavia van circa
1855 met dat van 1834 toen hij de stad voor het eerst bezocht. Over de vogels op het eiland Ternate
schrijft hij: ‘… de mata mera’s of rood-oogen die wij als fijn wildbraad op onze scheepstafel hadden.
Wellicht fijner dan de zoogenaamde vinken in Europa.’ Op het eiland Talan wordt Dr. Budding door
een ongeveer 14-jarige knaap in het Engels toegesproken met ‘Good morning, sir! Do you want
something, sir?’ Deze jongen bleek een Amerikaanse walvisjager als vader en een Talanse moeder te
hebben.

Ik denk dat deze niet meer te repareren boekwerkjes interessant kunnen zijn voor iemand met
belangstelling voor geschiedenis, in het bijzonder die van Indonesië/ Nederlands-Indië. Interesse? Stuur een mailtje aan info@colette.red. Wij vinden het mooi als dit boekwerk goed terechtkomt!

Op donderdag 19 december krijgen we een vakbondsvoorzitter op bezoek: Tuur Elzinga van de FNV gaat in gesprek met Coletter Marko Fehres over zijn boek ‘Democraten aller landen verenigt u’. Vervolgens schakelen we over naar de poëzie. Schrijver en literatuurkenner Kees ’t Hart gaat in op de vraag hoe je je als dichter kunt engageren voor de klassenstrijd, met voorbeelden van Herman Gorter tot schrijvers van nu. We beginnen om 17:00 uur. Een programma waarin we ongetwijfeld zullen opveren van onze stoel! Wees wel op tijd om een plaatsje te bemachtigen. Na afloop schenken we een borrel.

Tuur Elzinga (1969) is sinds 2021 voorzitter van de FNV. Met de hoge inflatie in de afgelopen jaren en de toenemende bedrijfswinsten zijn het woelige tijden voor de vakbond. Alleen al vorig jaar waren er meer stakingen dan in de vijftig jaar daarvoor.

In ‘Democraten aller landen verenigt u’ beschrijft Elzinga hoe steeds meer mensen het gevoel hebben dat de democratie voor hen niet meer werkt. Grote economische belangen maken de dienst uit, gewone mensen hebben het nakijken.

Elzinga ziet hoe onze democratie van twee kanten bedreigd wordt: door hebzucht en machtswellust. Sterke leiders mobiliseren een diepgevoelde onvrede met de belofte de zorgen van de mensen weg te nemen. Maar eenmaal aan de macht nemen ze vooral rechten en vrijheden weg. Tuur Elzinga pleit in dit manifest voor een democratische revolutie.

Wat is het antwoord van dichters op de klassenstrijd?

Schrijver, dichter en recensent Kees ’t Hart is een bekende van Colette. Eerder dit jaar won hij de ‘gouden boekensteun’ ofwel de Prix de Colette voor zijn inzet voor het boek. Wat is het antwoord van dichters op de klassenstrijd? Kees ’t Hart schreef al vaker over de zeer geëngageerde Nederlandse dichter Herman Gorter (1864-1927). Speciaal voor deze gelegenheid draagt hij bekende en onbekende passages uit het werk van van Gorter voor, bijvoorbeeld uit zijn reusachtige socialistische epos Pan (1912/1916). En ook sociaalbewogen dichters van nu passeren de revue. We bekijken een gedicht van Hannah van Binsbergen en van Frank Keizer.

‘Democraten aller landen verenigt U’ verscheen bij Uitgeverij Bot en is nu al te koop bij Colette voor 13,99 euro. Bekijk vooral ook onze uitgebreide selectie boeken over het socialisme en de sociaaldemocratie.