Hannah Arendt in Den Haag

Wist u dat Hannah Arendt, de grote Duits-Amerikaanse filosofe, eventjes in Den Haag was? We schrijven het jaar 1956. In een brief gedateerd op 7 oktober vertelt zij enthousiast over haar reis aan haar goede vriend, de filosoof en psychiater Karl Jaspers. ‘Holland war sehr schön. Nicht nur die Rembrandt-Ausstellung. Das Land.’ (…) Die Holländer, sehr solide und sehr freundlich. Wir waren 4 Tagen in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Delft und Haarlem. Wunderbarer Bummel.’

Hannah Arendt: Joods filosofe, schrijfster, verslaglegster van het Eichmann-proces. De Zwitserse auteur en literaire duizendpoot Hildegard Keller schreef een roman met in de hoofdrol Hannah Arendt: Was wir scheinen. En afgelopen week was ook zij eventjes in Den Haag. Aan de keukentafel van Colette vertelde Keller hoe zij in haar roman achter het fenomeen Hannah Arendt op zoek ging naar de mens, de vrouw Hannah Arendt. Zo komt Arendt in de roman niet alleen naar voren als belangrijk denkster, maar ook als echtgenote, vriendin, geliefde, poëtisch denker, dichteres en verhalenverteller.

Na het gesprek achter onze boekenbergen bezocht een groepje Coletters de Leseperformance over Was wir scheinen, die dezelfde avond door het Literaturhaus / Deutsche Bibliothek werd georganiseerd. Daar vestigde Keller onder meer de aandacht op de gedichten die Hannah Arendt schreef en die zij voor haar project op muziek heeft gezet. Het titelgedicht van de roman lichten wij hier uit:

Was wir sind und scheinen,

Ach wen geht es an.

Was wir tun und meinen,

Niemand stoss’ sich dran.

Himmel steht in Flammen,

Hell das Firmament

Über dem Beisammen,

Das den Weg nicht kennt.

Overigens heeft Hannah Arendt Den Haag nóg eens genoemd, zo vertelde Hildegard Keller. Arendt verwierf grote bekendheid door haar verslaglegging van het proces tegen SS’er en oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann in 1962 in Israël. Haar analyse van de ‘banaliteit van het kwaad’ wordt vandaag de dag nog vaak genoemd. In een brief aan Karl Jaspers toont zij zich al in de jaren ’60 een pleitbezorger van een Internationaal Strafhof, zoals wij dat nu in onze stad kennen: Der Fall Eichmann hat bewiesen, dass wir im Haag einen Gerichtshof für Kriminalfälle brauchen.

Was wir scheinen is (nog!) niet in het Nederlands vertaald. De roman is verkrijgbaar via internet en in de boekwinkel in Duitsland.