Met tientallen romans op haar naam is de kans groot dat je wel eens een boek van Renate Dorrestein (1954 – 2018) bent tegengekomen in Colette. In het kader van haar geboortedag op 25 januari zet ik een aantal boeken van deze Nederlandse schrijfster in het zonnetje. Want één ding is zeker: met een boek van Dorrestein zit je eigenlijk altijd goed.

Gerard Reve maakte zijn onvergetelijke romandebuut natuurlijk met De Avonden, die we al tipten in het lijstje boeken voor onder de kerstboom. Ook bij Colette is Reve nog onverminderd populair. Wekelijks komen er liefhebbers langs die willen weten of wij niet nog wat Reve hebben staan. Maar natuurlijk! Al jaren zwerft de befaamde ‘Doos van Reve’ door de winkel waarin niet alleen Gerard een plaatsje heeft, maar ook zijn broer Karel. Van latere werken tot een fotobiografie van de schrijver die in het collectieve geheugen staat – deze parels kun je onder andere vinden bij Colette.

Album – een (foto)biografie over Gerard Reve (1983)

Wie meer wil weten over de schrijver doet er goed aan om Album te lezen. Deze biografie met zwart-witfoto’s van Reve werd in 1983 uitgegeven door Elsevier, in het jaar dat Reve 60 jaar werd. In het boek vind je naast de kiekjes ook meer over het leven van Reve, inclusief facsimiles van brieven en handschriften. Kortom: een boek, al dan niet kerstcadeau, voor de liefhebber.

Een eigen huis – Gerard Reve (1979)

Een ander overzichtswerk is Een eigen huis dat in 1979 verscheen. Hierin staan zowel verhalen van Reve als gedichten en toespraken zoals ‘De laatste jaren van mijn grootvader’ en ‘Pleidooi voor het hof’. Interessant om te weten is dat deze uitgave in de tijd dat het verscheen als commercieel werd gezien. Men vond dat Reve teveel met zijn oude werk pronkte. Ondanks dat kreeg het boek in het jaar van verschijnen al een herdruk.

Lieve jongens – Gerard Reve (1973)

Van het overzichtswerk gaan we door naar twee romans van Reve die je bij Colette kunt vinden. Een daarvan is Lieve jongens, een vervolg op De Taal der Liefde, dat daarnaast ook is verfilmd. Deze raamvertelling speelt zich af in het bed van hoofdpersoon Wolf, waarin Reve zelf gezien kan worden. Samen met zijn vriend ‘Woelrat’ ligt hij onder de lakens en vertelt hij hem verhalen. Al met al een droevig, erotisch en romantisch boek. Zo droevig zelfs dat Reve door een recensent in die tijd ‘de triestigste schrijver van Nederland’ werd genoemd.

Wolf – Gerard Reve (1983)

Alterego Wolf treedt ook weer op in de gelijknamige roman die in 1983 verscheen. Een stuk vrolijker dan Lieve jongens, want in dit boek trekt Wolf met een woonwagen rond. De wijde wereld in, zingend en dansend de kost verdienen en wellicht nog een lieve jongen ontmoeten als het meezit. Hoewel er alsnog wrede stukken in dit boek voorkomen, is het wel een stuk milder dan eerder werk. Ook zit het met de typische revistische humor en sprookjeachtige sfeer (met zinnen als ‘een ver land hiervandaan, Pauvranië, een land dat een lichtpaarse kleur heeft’ en de voorspellende dromen die langskomen) wel goed.

Nu Black Friday (bijna) achter de rug is, dat we bij Colette overigens met Zwarte Beertjes vierden, komen de decemberdagen er in rap tempo aan. Om je wat inspiratie voor boeken onder de boom te geven, maak ik een fijn lijstje voor je met boeken die zich afspelen tijdens de kersttijd. Van de klassieke Agatha Christie tot De Avonden van Gerard Reve.

Kerst(mis) met Poirot – Agatha Christie

Een spannend moordmysterie van Agatha Christie is natuurlijk altijd goed, maar met kerst lees je het liefst Kerst met Poirot. De setting? Een landgoed op kerstavond, waar de oude Simeon Lee met zijn familieleden de kerst door gaat brengen. Tenminste, totdat de oude Lee in een grote plas bloed wordt gevonden. Gelukkig is detective Hercule Poirot om dit mysterie in kaart te brengen en puzzel je als lezer uiteraard mee wie de moordenaar is. Kortom: een spannende pageturner.

A Christmas Carol – Charles Dickens

De klassieker die we ook niet mogen vergeten is natuurlijk A Christmas Carol van Charles Dickens. Een verhaal dat zich wederom afspeelt op kerstavond. Voor wie het nog niet las: in dit boek volgen we Scrooge, een vrek die na een aantal dromen tot inzicht komt tijdens de feestdagen. Ook komen er drie geesten bij hem langs om hem tot inkeer te laten brengen. Met thema’s als armoede, berouw en onrecht een mooi verhaal inclusief kerstgedachte.

De vanger in het graan – J.D. Salinger

De vanger in het graan, beter bekend als The Catcher in the Rye, is hele andere koek. Maar ook dit boek speelt zich af tijdens kerst. Deze coming-of-age (ook wel een van de eerste young adult-boeken genoemd) voert je mee naar New York. In deze wereldstad wordt Holden tijdens de donkere dagen voor kerst van school gestuurd. Alleen dat durft hij niet aan zijn ouders te vertellen. Hij zwerft daarom door de stad, ontmoet allerlei soorten mensen en leert zo meer over zichzelf. Een vertederende klassieker.

Twee levens – Stefan Brijs

Ook in de Nederlandse literatuur zijn genoeg verhalen te vinden die zich afspelen tijdens de kerstdagen. Een daarvan is Twee levens van Stefan Brijs. Brijs ken je misschien van De Engelenmaker en Post voor mevrouw Bromley. Deze kerstnovelle uit 2001 is wellicht wat minder bekend, maar ook zeker de moeite waard. Hier gaat het over:

Kerstavond. Er zit sneeuw in de lucht. In de Noorderstraat bereiden de inwoners zich voor op deze bijzondere avond. Een pasgetrouwde jongeman van achtentwintig jaar krijgt zijn schoonouders op bezoek. Hij heeft een cd met The Greatest Christmas Songs vol. II opgezet. Hij wacht. Zo ook de buurvrouw, een weduwe van vijfenzestig die de dood van haar man herdenkt. Ze wacht. Twee levens. Twee huizen. Twee buren. Ze kennen elkaar niet zo heel goed, maar zullen op deze avond voorgoed elkaars lot delen. Ook sneeuwt het.

De avonden – Gerard Reve

Het debuut van Gerard Reve en wát voor een. Hoewel De Avonden niet echt, zeg gerust allesbehalve, een gezellige kerstsfeer bevat, is dit natuurlijk wel een klassieker die je gelezen wilt hebben. Veel boekliefhebbers lezen deze roman namelijk rond deze tijd, aangezien het verhaal begint op 22 december en tot en met 31 december duurt. Een mooie afsluiting van je leesjaar en handig als je even een stuk achter de deur nodig hebt om een boek uit te lezen.

Als je voor de eerste keer binnenstapt bij Colette kan dat behoorlijk overweldigend zijn. In deze boekenhemel staan de kasten vol en zijn de stapels hoog. Toen ik voor de eerste keer in Colette was, was ik ook een beetje overdonderd maar inmiddels weet ik hoe je op zoek kunt gaan naar de pareltjes. Ik neem je in deze Colette Guide mee zodat je volgende keer beter op zoek kunt gaan naar de boeken die jou interesseren.

1. Voordat je naar binnen gaat: vergeet de etalage niet
   De boekenstapels van Colette zijn binnen handbereik, maar voordat je naar binnen stapt is het slim om eerst even in de etalage te kijken. Je vindt er altijd weer iets anders: een selectie boeken die auteurs hebben samengesteld, de favoriete boeken van Burgemeester Jan van Zanen of het werk van Willem Frederik Hermans. De etalage is altijd actueel en je kunt er zomaar een pareltje aantreffen die je anders over het hoofd had gezien.
   
2. Zorg dat je helder hebt waar jij geïnteresseerd in bent
   Ga even bij jezelf na waar je geïnteresseerd in bent. Waarschijnlijk weet je dat wel zo ongeveer. Lees je liever Engels of Nederlands? Ben je op zoek naar klassiekers? Specifiek naar een boek op zoek gaan werkt niet (al ligt er veel in Colette en als je een bepaalde titel van Vestdijk zoekt, is de kans groot dat ‘ie er ligt), maar in grote lijnen je interessegebieden en favoriete schrijvers paraat hebben is wel handig. Ikzelf ga meestal voor Nederlandse literatuur en poëzie, maar let ook op feministische boeken.
   
3. Check de bordjes boven de boekenkasten voor wat overzicht
   Wie denkt dat er geen orde zit in de boekenkasten van Colette, heeft het mis. Er is wel degelijk wat structuur te ontdekken en die vind je vooral terug in de bordjes die je her en der kunt vinden. Het Friese vaantje geeft aan dat daar een stapel boeken over Friesland is te vinden, bij ‘poëzie’ liggen dichtbundels en noem maar op. Hou je ogen open, want die bordjes zijn daadwerkelijk te vinden. Je moet alleen goed kijken.
   
4. Scannen, scannen, scannen: zo doe je dat
   Draai je hoofd een kwartslag naar rechts en scan de ruggen van de boeken. Hoe ik dat doe? Vooral door te kijken naar de namen van de schrijvers, maar mijn scan-tactiek gaat verder dan dat. En eigenlijk is dat alleen te doen als je een échte boekennerd bent. Ik scan namelijk veelal logo’s van uitgeverijen. Met oude boeken is dat wat lastiger (uitgeverijen die niet meer bestaan of zijn gefuseerd), maar toch zweer ik bij deze scantechniek. Zie ik een bij als logo of de kenmerkende Q? Grote kans dat Uitgeverij de Bezige Bij en Querido boeken van Nederlandse auteurs hebben waar ik naar op zoek ben. Datzelfde werkt natuurlijk ook bij Engelstalige boeken, vooral de pinguïn van de Penguin Classics is een goede houvast.
   
5. Vergeet de onderste planken niet
   Je kijkt in een winkel altijd naar de producten die op ooghoogte staan en dat is in de boekhandel niet anders. Vergeet in Colette ook zeker niet naar beneden te kijken. Op de onderste planken en onderaan de vele stapels kan zomaar een boek liggen die jij zoekt.
   
6. Schakel hulp in
   Als je toch een specifiek boek wilt, is er natuurlijk altijd hulp aanwezig. Trek Jogchum of een Colette-medewerker aan zijn of haar jasje en de kans is groot dat je het boek zult vinden. Of in ieder geval weet in welk gedeelte van de winkel je moet kijken. Want ja, niet alle Nederlandse literatuur ligt in de kast voor Nederlandse literatuur. Er zijn ook nog losse stapels met boeken van Hermans, Haasse en Wolkers. Aangezien er zoveel is, kijk je gemakkelijk over boeken heen. Een extra rondje Colette is daarom ook nooit overbodige luxe, want je oog valt altijd op nieuwe titels. 

Paula Heeger (26) is freelance journalist en recensent. Eerder schreef ze onder meer voor Hebban en MustMag.nl. Momenteel schrijft ze voor de Boekenkrant en haar eigen boekenblog Bookbreak.nl. Ze leest het liefst Nederlandse literatuur, poëzie en young adult. 

Toen ik laatst door de smalle paden van Colette liep, viel me iets op: er zijn verrassend veel feministische boeken te vinden. Met een beetje speurwerk kom je soms zo een waar pareltje tegen. Virginia Woolf bijvoorbeeld of Renate Dorrestein. Handig voor als je je wilt verdiepen in dit onderwerp of simpelweg nog niet uitgelezen bent. Deze vijf boeken over feminisme kun je in ieder geval gerust toevoegen aan je lijstje. 

#1 Schrijvende vrouwen – (samengesteld door) Michèle Barrett

Virginia Woolf is bekend vanwege haar spraakmakende essay A Room of One’s Own (1929) dat gaat over de noodzaak voor vrouwen om intellectuele vrijheid en financiële onafhankelijkheid te bezitten. In Schrijvende vrouwen (1981) is werk van Woolf bijeen gebracht – niet enkel haar bekendste stukken uit haar romans, ook krantenartikelen – en wordt dit opnieuw besproken. Literatuurcriticus Michèle Barrett bespreekt in de inleiding van dit boek de diverse thema’s die voorkomen in de literatuuranalyse van Woolf en ze verduidelijkt de positie van de romans en artikelen van Woolf. Maar wie denkt dat dit boek enkel over Woolf gaat heeft het mis, ook vele andere schrijfsters met een feministische inslag komen aan bod. Denk aan Jane Austen en Mary Wollstonecraft. 

#2 De tweede sekse – Simone de Beauvoir

Een echte klassieker als het om feministische boeken gaat is natuurlijk De tweede sekse (1949) van Simone de Beauvoir. In dit iconische werk bespreekt de Beauvoir haarfijn dat een vrouw niet als autonoom wordt gezien, maar altijd in verhouding tot de man. Ze is hierdoor altijd de andere sekse, namelijk de tweede. Argumenten als de biologische en psychologische verschillen tussen de seksen die de ongelijkwaardige verhouding tussen man en vrouw zouden legitimeren, haalt de Beauvoir haarfijn onderuit. ‘De vrouw is een ontwerp van de man; zij is tot vrouw gemáákt’, betoogt de schrijfster.

#3 Er is een land waar vrouwen willen wonen – Joke Smit

Ook in eigen land zijn er genoeg feministes die hun gedachten op papier hebben gezet. Joke (Kool-)Smit is daar een van. Velen zullen haar kennen van haar beroemde artikel Het onbehagen bij de vrouw dat de tweede feministische golf in Nederland inluidde. Er is een land waar vrouwen willen wonen (1989) is een bundel met daarin de belangrijkste artikelen, lezingen en nota’s van Smit, een van de belangrijke woordvoedsters van de vrouwenbeweging in Nederland (1933-1981).

De biografie over Joke Smit geschreven door Marja Vuijsje is overigens ook de moeite waard, als je meer wilt lezen over deze feministe. 

#4 Het perpetuum mobile van de liefde – Renate Dorrestein

Tegenwoordig zijn er vele romans waarin feminisme een thema is, maar er zijn ook oudere romans waarin we feministische kenmerken zien. Een daarvan is Het perpetuum mobile van de liefde (1988) van Renate Dorrestein. Misschien wel een van de indringendste en persoonlijke boeken van Dorrestein. Het is namelijk gebaseerd op een eigen trauma: de zelfmoord van haar zusje. Dorrestein vertelt zonder blad voor de mond over de schadelijke gevonden van verstikkende rolpatronen waar vrouwen onder lijden, de positie van getrouwde vrouwen en haar eigen keuze om niet voor het moederschap te kiezen. Kortom: een emotioneel en heftig boek, maar wel met de typisch droogkomische toon van Dorrestein.

#5 Een coquette vrouw – Carry van Bruggen

Een coquette vrouw (1915) van Carry van Bruggen is een wat minder bekend boek, maar kun je gerust een feministische klassieker noemen. Deze roman verhaalt over Ina, die trouwt met de oudere man Egbert. Al snel merkt Ina dat haar man haar ambities niet serieus neemt. Ze voelt zich vernederd en worstelt met de verwachtingen van de vrouw in de tijd waarin ze leeft. Het boek wordt veelal als autobiografische roman gezien waarin Van Bruggen verslag doet van haar eigen huwelijk en scheiding, maar het is ook meer dan dat. Als je op zoek bent naar een goede ontwikkelingsroman over feminisme, dan kunnen we je deze van harte aanbevelen.

Ook interessant: in de podcast Fix Dit wordt deze feministische klassieker besproken door Annelies Verbeke, Saskia Pieterse, Sjaron Minailo en Jannah Loontjens.

Paula Heeger (26) is freelance journalist en recensent. Eerder schreef ze onder meer voor Hebban en MustMag.nl. Momenteel schrijft ze voor de Boekenkrant en haar eigen boekenblog Bookbreak.nl. Ze leest het liefst Nederlandse literatuur, poëzie en young adult.