De beruchte “diagonale du vide” staat in Frankrijk voor een brede band van uitgestorven,
onbewoonde dorpjes met alleen nog maar leegstaande woningen of woningen met gesloten
luiken (deels bewoond door de Parijse of buitenlandse eigenaren). De strook loopt van het
noordoosten naar het zuidwesten, van de Vogezen tot aan Les Landes, Over het algemeen
zijn het dorpjes die tot halverwege vorige eeuw nog prima levensvatbaar waren met een
paar honderd inwoners, maar die door het verdwijnen van werkgelegenheid, door
grootschalige landbouw en de trek naar de stad leegliepen. Als er dan ook nog eens geen
verbinding met de TGV is of er geen afslag van de snelweg naar toe gaat, verdwijnen de
bakker en de épicerie, de school, het postkantoor, het bureau van de gendarmerie en is het
dorp ten dode opgeschreven.

Saint-Sauveur en Puisaye ligt schuin onder Auxerre en midden in die diagonale du vide, er is
geen industrie, geen TGV-station en de péage van Parijs naar het zuiden komt er niet langs,
het zou voorbestemd zijn een “leeggelopen” dorpje te worden (850 inwoners, 200 gezinnen,
2/3 ervan is kinderloos en de helft van de bewoners is boven de 60 jaar). De gemiddelde
toerist heeft geen enkele reden om de péage te verlaten. Maar Saint Sauveur heeft iets heel
speciaals en de huidige bewoners van het dorpje weten dat. Dank zij hun beroemdste
inwoner hebben zij de achteruitgang van het dorp weten te stoppen en om te buigen.
Gelukkig zijn Hans van Oel en ondergetekende geen gemiddelde toerist. Wij hadden net als
de huidige bewoners van Saint Sauveur Colette voor ogen.

Het oude 17e eeuwse kasteel midden in het dorp is omgetoverd tot een Musée Colette, een
feest om in rond te lopen, het museumwinkeltje te bezoeken en er koffie te drinken met
heerlijk appelgebak. Het woonhuis waar Colette de eerste 18 jaar van haar leven woonde,
geeft een prachtige kijk op haar jeugd. En voor de liefhebbers van onze eigen Colette-winkel
is er een bouquiniste die haar boekenschat uitstalt over talloze aaneengesloten kamers,
gangetjes, optrekjes, alle ruimtes van vloer tot plafond gevuld en met groot risico een stapel
boeken achter je rugzak te haken (de boeken staan weliswaar alfabetisch, maar daar is mee
te leven). Een charmant hotel en een mooi plein met een terrasje waar het nagenieten met
een bière-picon kan beginnen.

Toen Colette later in haar leven haar geboortehuis in bezit kreeg en zij het dorp voor het
eerst weer bezocht, stonden de inwoners met stenen en boegeroep klaar om haar te
ontvangen (haar eerste roman was een in vitriool gedrenkt portret van de bewoners van
Saint Sauveur), nu zouden ze met vlaggetjes een welkomstparade beleggen om de schrijfster
die het dorp van de ondergang, de leegloop, de vergetelheid redde, toe te juichen.

www.lamaisondecolette.fr
www.muséecolette.com

Door Piet Driest, rayonhoofd Frans

Er gingen heel wat handen omhoog in de tuin van Colette toen auteur Bert Alers vroeg wie er vroeger in zwembad de Regentes gezwommen heeft. En hoe kan het ook anders – het zwembad was gedurende bijna een eeuw een monument in de buurt. Veel wat oudere buurtbewoners hebben er hun zwemdiploma gehaald, wedstrijden gezwommen bij clubs met welluidende namen als ZWIP (ZWemmen is Plicht) of gewoon lekker gepoedeld. De wat jongere buurtbewoners kennen De Regentes waarschijnlijk eerder als theater. 

Alers was zelf niet zo’n zwemmer, maar organiseerde wel jarenlang de bluesavonden in het theater. Naast bluesgitarist is Alers een rashagenees en geboren verteller, dus het vertellen van het verhaal van het bijzondere gebouw aan de Weimarstraat is bij hem in goede handen. Uiteindelijk heeft het schrijfproces tweeënhalf jaar geduurd, langer dan gepland. Zoals altijd bij historisch onderzoek bleven er namelijk maar documenten en sterke verhalen opduiken. Wat te denken van het feit dat er een donkere schaduw over de financiering van het zwembad hangt? De bouwer werd er  namelijk van verdacht om bouwmateriaal van een project in Leiden te verduisteren voor zijn zwembad. Dit verhaal werd met klem ontkend – een rijk familielid van de Bataafsche Petroleum Maatschappij zou het kapitaal ter beschikking hebben gesteld. Grappig genoeg vond het links leunende Colette-publiek met de morele blik van nu oliegeld misschien net zo erg als ordinaire diefstal… Er viel ook flink wat te lachen: kennelijk zat er ook een banketbakker in de foyer van het zwembad, die taartjes tot in de kleedkamer bezorgde; er kwamen naar verluid heel wat dames met droge haren terug van een bezoek aan het zwembad. 

Zoals veel verhalen over de Haagse geschiedenis is het verhaal van het theater ook een verhaal over klasse en politiek. Het gedonder begon natuurlijk al vlak na de bouw van het zwembad: de gemeente vond de prijs van de kaartjes te duur en vroeg de eigenaren om de prijs te verlagen, maar de gegoede burgerij had natuurlijk geen zin dat het volk ineens ook naar het badhuis kon. Met de expansie van de verzorgingsstaat en de bouw van gemeentelijke zwembaden – zwemmen voor iedereen – kon het particuliere zwembad niet meer tegen de overheid op, wat er toe heeft geleid dat de gemeente de exploitatie heeft overgenomen. De geschiedenis van het theater laat zich natuurlijk goed lezen als voorbeeld van de sociaaldemocratie te paard, waarbij de sociale gelijkheid in de stad niet alleen een economische dimensie had, maar ook een culturele: met de bouw van een culturele infrastructuur in de wijken en het sponsoren van allerlei verheffende (multi)culturele uitingen kwam de cultuur vanuit het centrum naar de wijken toe. 

Enfin, het boek is weer een mooi inkijkje in het bonte sociale en historische weefsel van Den Haag. De vormgeving is trouwens prachtig gedaan en het boek is mooi uitgegeven: bijzonder is dat je het boek kan omdraaien, met de geschiedenis van het theater op een kant en de geschiedenis van het zwembad op de andere. Na afloop van het gesprek met Marko Fehres kwamen de gitaren uit de hoes en begon de borrel: met de blues op de achtergrond was het goed napraten over de herinneringen aan De Regentes. Vooral het naaktzwemmen op zondagavond had kennelijk diepe indruk gemaakt.

1. Meteen aan het werk gezet, nu zijn ze twee keer zoveel waard.

2. Een gedicht!

Een telefoontje van een vriendelijke Haagse galeriehouder: of wij wellicht interesse hebben in kunstboeken? Maar dat hebben we zeker – onze klanten hebben namelijk ook erg veel interesse in mooie boeken over kunst en fotografie, zo merken we uit de verkoop. Kom snel langs voor een mooie selectie splinternieuwe kunstboeken – het boek over de recent aan de patriarchale vergetelheid ontrukte Suze Robertson is bijvoorbeeld echt een aanrader.

Het wordt dikwijls gezegd dat de sociale media vooral voor polarisatie zorgen in de samenleving – naar aanleiding van de bedreiging aan het adres van minister Sigrid Kaag wordt er steeds meer aan het medium getornd – maar de digitale dorpspomp brengt de wereld ook veel moois. Zo is het project van Colette in meer of mindere mate op Twitter ontstaan en was het jaren daarvoor ook al een plek waar bibliofielen contact legden met andere hobbyisten. Online is leuk, maar offline met een glaasje wijn het gesprek over boeken voortzetten is nog veel leuker. Vandaar dat ons aller @KimHeijdenrijk op 20 mei een twittermeetup voor schrijvend en lezend Twitter. Het was een gezellig avond en Danny Habets (geen onbekende in de schreef de volgende mooie woorden:

De Maastrichtse Boekenkelder en het Haagse Antiquariaat Colette hebben behoorlijk wat gemeen: een zaak uit idealisme geboren, gevormd tot een stichting, met een grote groep enthousiaste en gedreven vrijwilligers die het boek een tweede (en derde, en vierde) leven geven door het tegen vriendelijke prijzen te verkopen, het gebrek aan winstoogmerk én de worsteling om een behoorlijke huurprijs op te moeten brengen.

Er zijn ook enkele verschillen: de ontstaansgeschiedenis (waarover zo meteen meer), de beschikbare ruimte voor de boeken (Colette moet het met heel wat minder vierkante meters doen) en de locatie (Colette ligt midden in een gezellige Haagse wijk, nabij de bekende Laan van Meerdervoort). Die verschillen in (met een lelijk woord) bedrijfsmodel zijn interessant. Je ziet het al als je bij Colette binnenkomt: wat meteen in het oog valt zijn de enorme boekenbergen midden in de winkel. Dat is een typerend kenmerk van de winkel, en ik denk ook wel de charme voor veel bezoekers, omdat er een zekere romantiek in schuilt. Het gericht zoeken naar een boek is wel iets minder eenvoudig (maar verrassenderwijs haalde ik in de eerste 3 minuten een door mij gezocht boek uit de kast).

De gemiddelde Nederlander neemt steeds meer ruimte in op de gevoelige plaat en als je des zomers een shot wil zonder tattoos dan moet je lang zoeken. Deze woorden tekenden we op uit de mond van gelauwerd fotograaf Roel Visser die al jaren de gewone Nederlander volgt met zijn lens. Dit keer was Colette het decor van de presentatie van zijn nieuwste ‘stand van het land’, Kijk ons nou. In het boek worden we geconfronteerd met de alledaagse Nederlander met al zijn wonderlijke hobbies en trekjes. En inderdaad, veel dikke mensen en plakplaatjes. In het boek is een zorgvuldig beeld opgebouwd van ons ontzettend gave land waar snelle jongens in pak met de telefoon aan hun oor achteloos langs de daklozen benen.

Niemand minder dan Tim ’s Jongers, de directeur van de Wiardi Beckman Stichting, nam het eerste exemplar boek in ontvangst. ‘S Jongers probeert met zijn unieke, persoonlijk doorleefde verhaal over armoede de sociaaldemocratie in ere te herstellen. Als geen ander kent hij dus, met de lichte outsiderblik van een Vlaming in den vreemde, de Nederlanders die in het boek op de gevoelige plaat zijn gezet. En vooral: hoe al die verschillende soorten Nederlanders vooral uit elkaars buurt blijven en het liefst samenhokken met mensen van hun eigen stand. Dat is zonde, want in zo’n verdeelde samenleving vallen een hoop mensen buiten de boot. ’s Jongers hield daarom een gloedvol betoog aan het publiek van de nét aan de goede kant van de Laan van Meerdervoort gevestigde boekwinkel om ook eens wat vaker een kijkje te nemen in het andere Den Haag.

De vernissage gemist? Het boek van Roel Visser is gelukkig gewoon te koop in de winkel. Colette-supporter van het eerste uur Aukje van Roessel schreef het voorwoord.

Nu de zomer weer met rasse schreden naderbij komt gaat ons podium in de tuin weer open voor mooie schrijversbezoeken en vele andere activiteiten. Ook hebben we nog steeds ons gezellige interviewhoekje bij de afdeling Nederlands-Indië dat vraagt om meer mooie gesprekken met boeiende schrijvers en dichters.

Vorig seizoen hadden we onder meer Shakespeare in de tuin (Bard in the Yard) een talkshow over seks met Dirk Vis, dus dit seizoen wordt het lastig om die hoogtepunten te evenaren, maar we gaan ons best doen! Graag horen we uw ideeën over onze programmering middels de enquête die u hieronder aantreft.

Meehelpen? We zijn altijd op zoek naar vrijwilligers voor tijdens de evenementen en als er iemand is die alles weet van het programmeren en organiseren van dergelijke evenementen dan komen we graag met je in contact. Mail ons even op info@colette.red.

Cadeaux

De plaatsnaam ‘Saint Sauveur en Puisaye’ zal wellicht niet bij iedereen een belletje doen rinkelen, maar de ware Colettologen weten dat de naamgeefster van onze winkel daar is opgegroeid en dat haar ouderlijk huis nu een museum is. Gratis tip van ons als u in de dreigende zomervakantie de caravan richting Frankrijk stuurt en u ergens tussen Auxerre en Nevers een tussenstopje zoekt. Eén trouwe klant ging u al voor en nam voor ons een klein aandenken mee. Dank!

Ingetrapt

Ze trapten er in! Onze 1 April-actie over het overnemen van de collectie van het Literair Museum leverde niet alleen allerlei leuke berichten op van mensen die er overduidelijk met beide benen ingetrapt waren, maar we hebben ook het gezaghebbende ‘Indebuurt’ gehaald als een van de zeven leukste Haagse 1 Aprilgrappen. Hoort u het ook eens van een ander.

Genomineerd

De podcast ‘Stad in Oorlog’ over de Oekraïense stad Charkiv tijdens de Russische invasie is genomineerd voor de Zilveren Reismicrofoon, dé prijs voor Nederlandse radiomakers. Edwin Koopman van ons team produceerde de podcast. Nog niet geluisterd? Klik dan hier!

Iswelzo

Nu zijn er een boel redenen om onze moeders in het zonnetje te zetten op moederdag, maar vanuit het oogpunt van ons als neringdoenden in de boekenbranche zijn we vooral heel erg blij met het feit dat moeders en oma’s bijna de volledige boekenbranche in de lucht houden. Ga maar na: volgens de Leesmonitor zijn vrijwel de enige mensen die nog fictie lezen zijn vrouwen d’un certain âge en er komen natuurlijk geen jonge lezertjes bij zonder (voorlees)moeders. Kortom, alle reden dus om een mooi boek uit te zoeken voor moederdag! We hebben een speciale selectie van boeken van, voor en over moeders voor u klaargelegd in de etalage. Ook leuk: geef een Colette-Strippenkaart cadeau, perfect voor de moeders die zelf graag wat moois willen uitzoeken.

Het is geen geheim dat in onze kleine satellietstaat van de Republiek der Letteren aardig wat politieke stromingen vertegenwoordigd zijn en dat leidt wel eens tot AKSIE! van de wat meer radicale elementen. Zo was er een tijdje geleden een socialist van het oude stempel die meende dat elk boek in onze stapels over de Oranjes voorzien moest worden van een waarschuwingssticker die het einde van de monarchie bepleit. Schrik dus niet als u zo’n plakkaatje aantreft in een van de mooie boeken die wij hebben over ons vorstenhuis. 

Er wordt niet alleen af en toe openlijk gefantaseerd over het einde van de monarchie bij ons, ook zit het hoekje Oranjeboeken op de wipstoel. Echt waar? Echt waar. Het is immers schipperen met de ruimte, zoveel verkopen we er nou ook weer niet van en een groot deel van het team ziet de familie Von Amsberg liever vandaag dan morgen aansluiten bij de burgerij na een korte en pijnloze revolutie. Nu Koningsdag weer nadert werd er zelfs gedreigd om de hele afdeling maar op een kleedje voor de deur te leggen: drie voor een euro en alles dat er aan het einde van de dag nog ligt gaat naar de recycling. 

Tegen deze revolutionaire driften valt in te brengen dat de geschiedenis van Hofstad en haar inwoners niet echt te begrijpen is zonder aandacht te schenken aan het Hof en haar bewoners. Den Haag zonder koningshuis is… Nouja, zoiets als Haarlem. Alle reden dus om de boeken gewoon te laten staan in hun eigen Oranje hoekje. Bovendien hebben we meerdere auteurs van die boeken onder onze fans en klanten dus dat zou ook een beetje ongemakkelijk zijn. 

Sowieso is het maar een slecht idee om de monarchie af te schaffen en het staatshoofd te depersonaliseren tot een gekozen ambtenaar. Kijk maar eens naar onze Oosterburen: daar hebben ze de keizer op de trein gezet, maar lezen ze de meeste boeken en tijdschriften over vorsten ter wereld. Ook de Fransen weten hun neigingen nauwelijks te bedwingen, met openlijk bloeiende monarchistische beweging en een presidentschap dat neigt naar het vorstelijke – of nouja, zoals Emmanuel Macron zou zeggen, ‘Jupiteriaans’.  

Enfin, het is sowieso maar moeilijk voor te stellen, een literatuur zonder koningen. Geen Shakespeare zonder al zijn Richards en zonder Lear, geen ‘Er was eens’ zonder schone prinses in het land hier ver vandaan. Alle revolutionaire theorie ten spijt hebben we dus kennelijk toch altijd ergens iets van een archetypische vorst nodig in onze verhalen. Nu verraad ik mezelf waarschijnlijk als een Burkeaans conservatief, maar goed, dat soort types lopen ook gewoon vrij rond bij ons in de winkel.